Tahmini okuma süresi: 8 dakika 50 saniye

Şeker Hastalıkları

Şeker hastalığı ya da diyabet, pankreasta üretilen veya insüline dirençli bir hormon olan insülini artık üretememesi nedeniyle vücudunuzun kan şekerini işleme yeteneğini engelleyen bir grup durumu kapsar.

Diyabet Türleri

Diyabet türleri şu şekildedir;

• Tip 1 diyabet: Bu durum herhangi bir yaşta gelişebilirken, en sık ergenlerde ve çocuklarda görülür. Tip 1 diyabetiniz varsa, pankreasınız çok az insülin üretiyor veya hiç insülin üretmiyor. Hastalar kan şekerini düzenlemek için günlük insülin enjeksiyonlarına ihtiyaç duyarlar.
• Tip 2 diyabet: Tip 1 diyabetten farklı olarak, bu tip diyabet yetişkinlerde daha sık görülür. Tip 2 ile vücut pankreas tarafından üretilen insülini etkili bir şekilde kullanamaz. Tip 2 diyabet, sağlıklı bir yaşam tarzı – öncelikle dengeli beslenme ve düzenli egzersiz – ve ayrıca ilaçlarla yönetilebilir.
• Gestasyonel diyabet: Bu, hamile kadınlarda kan şekeri seviyeleri yüksek olduğunda ortaya çıkar. Gestasyonel diyabet hem fetüs hem de anne için komplikasyonlara neden olabilirken, genellikle hamilelikten sonra kaybolur.

Diyabet Nedenleri

Diyabet, çeşitli faktörler tarafından tetiklenebilir, en önemlileri vücuttaki aşırı kilo veya yağ, aile öyküsü (genler), sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam tarzı, aşırı strestir. Üç diyabet tipinin farklı nedenleri vardır, aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Tip 1 Diyabetin Nedenleri

Tip 1 diyabetin, bağışıklık sistemi ile ilgili bir iç bozukluktan kaynaklandığına inanılmaktadır. Normalde vücudunuzu hastalıklara, virüslere ve bakterilere karşı korumaktan sorumlu olan bağışıklık sistemi, insülin üreten hayati hücrelere saldırmayı seçer. Vücudunuzda düşük veya hiç insülin olmaması nedeniyle, kanınızda şeker birikmeye başlar.

Tip 2 Diyabetin Nedenleri

Gençler ve yetişkinler arasında yaygın bir kronik hastalık olan tip 2 diyabet, bir kişinin kaslarındaki, yağındaki ve karaciğerindeki hücreler insüline direndiğinde ortaya çıkar. Bu insülin direnci nedeniyle insanlar kilo almaya başlar ve yeme alışkanlıklarını değiştirmezlerse ve egzersiz yapmazlarsa kan dolaşımında şeker birikmeye başlar ve bu da Tip 2 diyabete yol açar. Tip 2 diyabet riski şu şekilde artar;

• Nişasta, karbonhidrat ve doymuş yağ açısından zengin sağlıksız bir beslenme düzeni.
• Uzun süreli yerleşik yaşam tarzı, hareket ve egzersiz eksikliği.
• Aşırı alkol tüketimi.
• Sağlıksız yaşam tarzı kalıplarına yol açan aşırı stres.

Gestasyonel Diyabetin Nedenleri

Gestasyonel diyabet, vücudun hamilelik sırasında anne adayının vücut ihtiyaçlarını desteklemek için ekstra insülin üretememesi nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle doğumdan sonra kaybolur ve tıbbi rehberlikle yönetilebilir.

Tip 1 ve Tip 2 Diyabet Arasındaki Fark Nedir?

Tip 1 ve Tip 2 diyabet arasındaki temel fark, vücudun insülin ile olan ilişkisine bağlıdır. Bir kişi Tip 1 diyabetli olduğunda, semptomları normalde Tip 2 diyabetli bir kişiden daha hızlı ortaya çıkar. Tip 1 diyabet durumunda, bağışıklık sistemi insülin üreten hücrelere saldırır. Tip 2 diyabet durumunda, vücut etkisiz veya yetersiz miktarda insülin üretir.

Tip 1 diyabetin hala bilinen bir tedavisi yok; bu sorundan muzdarip olan insanlar bunu yönetmek için insülin alırlar. Tip 2 diyabet, ciddiyetine bağlı olarak, reçeteli ilaçlar, egzersiz ve diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile yönetilebilir.

Diyabet Belirtileri

Vücudunuzdaki insülin üretimi veya emilimi diyabetten etkileniyorsa, çeşitli semptomlar yaşayabilirsiniz. Üç tip diyabet olduğu göz önüne alındığında, diyabetin tipine ve başlama hızına bağlı olarak değişen bir dizi semptom ortaya çıkabilir. Dayanıklılık, iştah ve genel refahtaki olağandışı değişikliklerin farkında olmak önemlidir. Diyabetin erken tespiti ve yönetimi tıbbi komplikasyonları önleyebilir. Dikkat edilmesi gereken genel diyabet belirtileri şunlardır;

• Sık idrara çıkma.
• Düşen enerji veya kalıcı yorgunluk.
• Ellerinizde ve ayaklarınızda karıncalanma veya uyuşma hissi.
• Düzenli olarak yeme ve içmeye rağmen artan açlık veya susuzluk.
• Şekere veya meyveye benzeyen tatlı kokulu nefes.
• Yaraların geç iyileşmesi.

Tip 1 Diyabet Belirtileri

Aşağıdaki semptomların bazı viral hastalıklardan sonra ortaya çıktığı bilinmektedir;

• Anormal derecede yüksek susuzluk seviyeleri
• Yemek yedikten sonra bile aç hissetmek
• Ağızda kuruluk
• Kusma ve mide rahatsızlığının diğer belirtileri
• Sık idrara çıkma
• Normal bir iştah ve yeme düzeninde bile beklenmedik kilo kaybı
• Yorgunluk
• Bulanık görme

Tip 2 Diyabet Belirtileri

Bunların çoğu, birkaç ekleme ile tip 1 diyabetle aynıdır. Bununla birlikte, birçok tip 2 diyabet semptomunun yaşam tarzına dayalı doğası nedeniyle, bunlar genellikle zaman içinde kademeli olarak ortaya çıkar. Bazen hastalar tarafından fark edilemeyecek kadar hafif olabilirler. Bu nedenle, fazla kiloluysanız, 30 yaşın üzerindeyseniz ve ailede diyabet öyküsü varsa, belirti göstermeseniz bile kan şekerinizi kontrol etmelisiniz. Semptomlar aşağıdaki gibidir;

• Yorgunluk
• Görme bulanıklığı
• Yavaş iyileşen vücut yaraları
• Enfeksiyon sıklığı

Gestasyonel Diyabet Belirtileri

Bazen hamileliğin düzenli yan etkileri ile gestasyonel diyabetin spesifik semptomlarını ayırt etmek zor olabilir. Birçok hamile kadın hiçbir belirti yaşamayabilir. Ancak durum büyük olasılıkla annenin rutin bir doktor ziyaretinde teşhis edilir.

• Normalden daha yüksek susuzluk.
• Sık idrara çıkma (hamile kadınlar için genel olandan daha büyük miktarlarda).
• Yorgunluk (bu aynı zamanda normal bir hamilelik deneyimidir).
• Düzenli bir doktor muayenesi sırasında bulunabilecek idrarda şeker saptanması.

Diyabet için Risk Faktörleri

Tip 1 Diyabet için Risk Faktörleri

Bir çocukta tip 1 diyabet için en büyük risk faktörü, ebeveynlerinin veya kardeşlerinin de bu duruma sahip olmasıdır. Belirli viral hastalıklara erken maruz kalma, aynı zamanda, zarar verici otoantikorların varlığı gibi, bir çocuğun tip 1 diyabet geliştirme riskini de artırabilir.

Tip 2 Diyabet için Risk Faktörleri

Bazı tip 2 diyabet risk faktörlerinin çoğu yaşam tarzınızla ilgilidir ve yönetilebilir. Ana risk faktörleri – obezite, fiziksel hareketsizlik ve yetersiz beslenme – sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yoluyla değiştirilebilir, ancak bazıları – yaş, aile öyküsü ve etnik köken – hastanın elinde değildir.

Gestasyonel Diyabet İçin Risk Faktörleri

Gestasyonel diyabet için çok çeşitli risk faktörleri vardır, ancak en büyüklerinden ikisi prediyabetik olmak veya önceki bir gebelikte gestasyonel diyabet geçirmiş olmaktır. Obezite, prediyabet, ırk, aile öyküsü ve fiziksel hareketsizlik gibi bazı risk faktörleri tip 2 diyabetle paylaşılırken, PKOS’lu kadınların gestasyonel diyabet geliştirmesi daha olasıdır.

Diyabet Komplikasyonları

Diyabet ilaçla ve yaşam tarzı değişiklikleriyle yönetilebilen yaygın bir kronik durum olsa da, hafife alınmamalıdır. Tip 1 Diyabetin komplikasyonları şunları içerir;

• Sinirlerde ve böbrekte hasar
• Görme bozukluğu veya gözlerde hasar
• Ellerde ve ayaklarda uyuşma
• Sindirim komplikasyonları

Tip 2 Diyabetin komplikasyonları şunları içerir;

• Sinirlerde hasar
• Görme bozukluğu ve gözlerde hasar
• İşitme üzerinde olumsuz etki
• Böbrek hasarı
• El ve ayaklarda uyuşma
• Kalp ve böbrek hastalığı
• Kalp komplikasyonları

Gestasyonel Diyabetin komplikasyonları şunları içerir;

• Kilolu bebek doğurmak
• Erken doğum
• Solunum komplikasyonları
• Düşük kan şekeri seviyeleri

Diyabet Tedavisi

Her diyabet türü ilaç gerektirmez. Hafif diyabet veya diyabet öncesi vakalar profesyonel rehberlik, yaşam tarzı değişiklikleri ve farkındalık ile yönetilebilir.

Tip 1 Diyabet Tedavisi

Tip 1 diyabet için en yaygın tedavi insülindir. Bunun dışında, kişinin beslenme düzenindeki karbonhidrat, yağ ve protein alımını izlemek, tip 1 diyabet hastaları için kan şekeri düzeylerinin sık izlenmesi kadar önemlidir.

Tip 2 Diyabet Tedavisi

Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz rejimi gibi yaşam tarzı değişikliklerinin yanı sıra, hastaların durumlarını yönetmelerine yardımcı olabilecek bir dizi ilaç da vardır.

Gestasyonel Diyabet Tedavisi

Hem anneyi hem de çocuğu etkileyen gestasyonel diyabetin doğası gereği, semptomları yaşayan kadınların tedaviye mümkün olduğunca erken başlamak için bir doktora danışmaları çok önemlidir. Sağlıklı beslenme, egzersiz ve düzenli kan şekeri takibi yardımcı olabilirken, gestasyonel diyabetli kadınların yüzde 10 ile 20’si insülin enjeksiyonlarına ihtiyaç duyabilir.

Diyabetin Önlenmesi

Her ne kadar Tip 2 diyabet önlenebilse veya geciktirilebilse de tüm diyabet türleri önlenemez. Durumunuzun doğasına ve aşamasına bağlı olarak, doktorunuz basit yaşam tarzı ayarlamaları ve yemek konusunda daha dikkatli bir yaklaşım önerebilir. Diyabeti önlemenin bazı yolları şunlardır;

• Egzersiz:  Gününüzün çoğunu oturarak geçiriyorsanız, her gün en az 30 dakika fiziksel aktivite planlayın.
• Kilonuzu ve Beslenme Düzeninizi İzleyin:  Fazla kilolu veya obezseniz, yemek başına tükettiğiniz kalori miktarını azaltın ve işlenmiş gıdaları doğal gıdalarla değiştirmeyi deneyin.
• Yaşam Tarzı Alışkanlıkları:  Tükettiğiniz alkol ve sigara tün miktarını azaltmaya çalışın.

Yazar: Yusuf Hançerli

Yusuf Hançerli