Mamografi

Mamografi Nedir?

Mamografi, memede var olduğu tahmin edilen bir sorunu tespit etmek amacıyla düşük dozda X-Ray ışını yardımı ile görmeyi sağlayan bir tıbbi görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem ile elle muayene sırasında doktorun fark edemediği meme dokusundaki değişiklik ve sorunlar tespit edilebilir. Kadınlarda sıklıkla görülen meme kanseri tanısında önemli bir radyoloji cihazı olan mamografi, 40 yaşın üzerindeki her kadının yılda mutlaka bir kere yaptırması gereken bir sağlık taramasıdır.

Teşhis için yapılan mamografi ile tarama için yapılan mamografi arasında fark bulunmaktadır. Teşhis için yapılan mamografi tarama için yapılan mamografiden daha kapsamlı olup meme implantı olan kişilerde teşhis amaçlı mamografi yapılır. Bununla birlikte memede yumru oluşumu, şişlik, meme başı çökmesi veya memeden sıvı gelmesi gibi endişe verici durumlarda da henüz hiçbir semptom görünmediği için tarama amaçlı mamografi yapılmaktadır. Kısaca tarama amaçlı yapılan mamografi ile kanserin erken fark edilmesini sağlarken, teşhis amaçlı yapılan mamografide halihazırda olan bir kitlenin varlığında yapılmaktadır.

Mamografi İle Erken Teşhis Mümkün Mü?

Dünya çapında yapılan araştırmalara göre her 8 kadından biri meme kanseri ile mücadele vermektedir. Oldukça sık görülen bu kanser türünün erken teşhisi ve tedavisi sonrası hastaların yüzde 90’ı bu hastalığı atlatarak tamamen iyileşmektedir. Bu süreçte erken teşhise olanak sağlayan ve kanserli hücrelerin yayılmadan fark edilerek kontrol altına alınmasındaki en önemli etkenlerden biri mamografi yöntemidir.

Rutin olarak elle yapılan kontrollerin de öneminin çok büyük olsa da kişinin kendi kendine yaptığı bu kontroller ile fark edilen kitle, kızarıklık ya da sertlik gibi durumlar bu anormalliklerin vücutta oluşmasından 2 sene sonra fark edilebilir hale gelir. Mamografi ise bu sorunları oluşma sürecinde fark ederek önlem alınması konusunda çok büyük bir destekçidir. Bu nedenle genetik olarak ailesinde meme kanseri geçmişi bulunmasa bile her kadının 40 yaşından sonra senede bir kere mutlaka mamografi çektirerek kontrollerini yaptırması gerekmektedir. Bu kontroller sayesinde son 20 yılda meme kanseri oluşumunun önüne geçilerek kurtarılan hayat sayısı oldukça yüksek oranlarda artış göstermiştir. Bu nedenle erken teşhis için rutin kontrollerin yapılmasının önemi oldukça büyüktür.

Mamografi Neden Çekilir?

Her 8 kadından birinin meme kanseri olduğu dünyada, bu kanserin oluşmasına ve ilerlemesine karşı birtakım önlemler alınması gerekmektedir. Meme kanserinin kadınlarda oldukça sık görüldüğü göz önünde bulundurulduğunda mamografi, 40 yaş üzeri her kadının sağlık taraması rutininde yer alması gereken önemli bir tarama yöntemidir. Sağlık taraması ve erken teşhisi yanı sıra memede hissedilen sertlik ya da kitle varlığında da kitlenin ne olduğuna dair bilgi edinmek için mamografi yöntemi uygulanmaktadır. Ayrıca aile geçmişinde meme kanseri hikayesi olan kadınların da genetik faktörlerden dolayı meme kanseri kontrollerini mutlaka düzenli olarak yaptırması gerekmektedir.

Eğer siz de memen ve çevresinde sertlik ya da kitle hissediyorsanız geciktirmeden Üsküdar Özel Hürrem Hastanesi doktorlarına başvurabilir, gerekli tetkik ve mamografi taramasından doktorunuzdan bilgi alabilir, ihtiyacınız olması durumunda erken teşhis ile gerekli tedavi sürecini başlatabilirsiniz.

Mamografi Nasıl Çekilir?

Kişinin kendisini elle muayene sırasında kitle, sertlik vb fark etmesi sonucunda mutlaka doktora başvurması gerekmektedir. Uzman doktorun da yaptığı fiziksel muayene sonrasında gerekli görmesi durumunda olası bir kanserli hücre oluşumuna karşı mamografi taraması yapılmaktadır.

Mamografi taraması, özel bir oda içerisinde yer alan mamografi cihazı kullanılarak yapılır. Kişi mamografı işlemi sırasında belden yukarısı çıplak kalacak şekilde ayakta durur. Taraması yapılacak olan meme, görüntüleme cihazına bağlı olan iki tabaka arasına yerleştirilerek sıkıştırılır ve düşük seviyedeki X ışınları ile iç doku görüntülemesi yapılır. Aynı işlem diğer meme için de gerçekleştirilir. Buradaki en önemli noktalardan biri işlemin gerçekleştiği kısa süre boyunca görüntünün bulanık çıkmaması için olabildiğince sabit durmak ve teknisyenin talimatı ile nefes alıp bir süre vermeden beklemektir. Eğer görüntüde bulanıklık görülürse işlem tekrar edilir.

Mamografi görüntüleme işlemi sırasında memenin tabaka arasına sıkıştırılmasının nedeni buradaki meme dokusunun ayrılması ve olası kitlelerin detaylı bir şekilde incelenerek fark edilmesini sağlamaktır. İşlem sonrası meme biraz ezildiği için bir süre rahatsızlık duyulması çok normaldir ve endişe edilecek bir durum bulunmamaktadır.

Mamografi Çektirmeden Önce Nelere Dikkat Edilmelidir?

Uzman doktor, gerçekleştirdiği muayene sonrası ihtiyaç duyulması durumunda mamografi testi isteyebilir. Bu durumda mamografi çektirmeden önce dikkat edilmesi gereken bazı detaylar bulunmaktadır. Bunlar;

Mamografi çekilmeden önce meme dokularının filmi çekileceği için hastanın belden yukarısının çıplak olması gerekmektedir. Bu nedenle tek parça kıyafet yerine alt üst ayrı olan kıyafetler tercih edilmelidir.
Çekim öncesinden herhangi bir kozmetik ürün kullanılmamış olması ve bu bölgenin temiz olması çok önemlidir. Özellikle parfüm ve deodorant kullanılmaması önerilmektedir.
Daha önceden çektirilmiş mamografi raporları var ise doktor ile önceden paylaşılmalıdır.

Mamografi Sonucu Nasıl Alınır?

Mamografi sonuçları genellikle tarama ya da teşhis amaçlı yapılmasına bağlı olarak değişkenlik gösteren süreçlerde alınmaktadır. Tarama mamografisi 2 hafta içinde alınabilirken teşhis amaçlı yapılan mamografi daha uzun sürebilir ve sonuç raporu genellikle doktordan temin edilmektedir. Tarama sonuçlarında hissedilen kitle eğer düzgün bir yapıya sahipse kanser kitlesi değildir ve operasyon ile kitleyi aldırarak hasta sağlığına kavuşabilir. Fakat sonuç raporunda yer alan kitle şekilsiz ve yıldız şeklinde ise hastaya biyopsi yapılması gerekmektedir.

Dijital Mamografi Nedir?

Dijital mamografi yöntemi, klasik mamografi yöntemi ile pratikte aynı özelliklere sahip olsa da geliştirilmiş halidir. Dijital mamografi de X ışını ile çalışan bir sistem olmakla birlikte tarama sonrası elde edilen görüntüler dijital sinyaller aracılığı ile bilgisayar ekranına gönderilir. Dijital mamografi ile doktor, görüntüleri dijital ortamda inceleyebilir, görüntü üzerinde büyütme işlemleri yaparak kitleyi rahatlıkla inceleyebilir ve doğru sonuca ulaşabilir. Ayrıca dijital görüntüler kolaylıkla arşivlenebildiği için eski ve yeni görüntüler kaybolmadan ihtiyaç duyulduğunda karşılaştırılabilir.

Dijital mamografi de klasik mamografi gibi herkese yapılmamaktadır. Dijital mamografinin yapılabileceği hastalar;

50 yaşından genç ve henüz menepoza girmemiş kadınlara
Menepoza yeni girmiş kadınlara
Meme kanserini tespit etmekte klasik yönteme göre daha başarılı olduğu için meme yapısı yoğun olan kadınlarda
Meme ameliyatı olduğu için meme protezi yerleştirilmiş kadınlarda uygulanabilir.

Dijital Mamografi ve Klasik Mamografi Arasındaki Farklar Nelerdir?

Dijital mamografi ve klasik mamografi aslında aynı görevi yapıyor olsalar da yeni nesil teknolojinin getirdiği kolaylıklar açısından birbirinden ayrılmaktadırlar. Aralarındaki bazı farklar şu şekilde sıralanabilir;

Dijital mamogramda çekilden görüntüler anında dijital ortama aktarılabilir.
Hasta görüntüleri dijital olarak arşivlenebilir, ihtiyaç halinde kolaylıkla bulunarak eski ve yeni tetkikler karşılaştırılabilir.
Meme kanseri teşhisindeki en küçük detaylar bile görüntülenebilir.
Görüntülerin kalitesi doğru teşhisi koyabilmek için oldukça nettir.

Sıkça Sorulan Sorular

Mamografi ışınları zararlı mıdır?

Kadınların çoğu X ışınlarının yaydığı radyason dolayısı ile mamografi çektirme konusunda çekimser kalmaktadırlar. Klasik röntgen ve mamografinin ışın oranları birbirinden farklı olmakla birlikte kullanılan teknik açısından da farklılık göstermektedir. Mamografi taraması sırasında kullanılan ışınlar oldukça düşüktür ve bu ışılar nedeniyle kansere yakalanma riskiniz yok denilebilecek seviyededir.

Mamografi yaptırma sıklığı ne kadar olmalıdır?

Mamografi teşhis ve tanı olmak üzere iki amaçla kullanılan yöntemdir. Bu yöntemin uygulanması meme kanserini önleme konusunda oldukça önemlidir. Bu yüzden 30 yaşını geçen her kadının yılda bir kez mamografi çektirmesi gerekmektedir. 40 ve 50 yaş arasındaki kadınlarda bu aralık yılda 2 kez olmakla birlikte 50 yaş itibariyle de yılda bir kez mutlaka mamografi taraması yaptırılmalıdır.

Mamografi çekim süresi ne kadardır?

Mamografi çok kısa süren bir uygulama olmakla birlikte eğer filmde yamukluk ya da görsel bozukluk oluşmazsa 15 dakika içinde çekilmektedir.

Mamografi tüm meme kanseri türlerini teşhis eder mi?

Meme kanseri teşhisinde oldukça güvenilir ve başarılı bir yöntem olan mamografi için de nadir de olsa bir yanılma payı bulunmaktadır. Meme dokusu yoğun olan kadınlarda küçük kitleleri görmek zorlaşabildiği için bu tür memeye sahip kadınlarda ayrıca ultrasonografi ve MR da yapılmalıdır.

Mamografi için hangi bölüme başvurmak gerekir?

Kişinin memede bir kitle fark etmesi ya da kontrol amaçlı mamografi çektirmek istemesi halinde öncelikle genel cerrahi bölümüne başvurması gerekmektedir.

Elle yapılan muayenede kitle fark edilirse ne yapılması gerekilir?

Elle muayene sonraki bir kitle fark edilmesi durumunda ihmal etmeden en kısa sürede bir doktora başvurulması gerekmektedir. Doktorun da muayene sonrası mamografi istemesi halinde bu uygulama yaptırılır. Kitlenin solid ya da kisitik olup olmadığı tespit edilir ve sonuca göre tedavi yöntemleri belirlenir. Kistik kitleler iyi huylu kitleler olsa da takip ve incelemeye devam edilmesi gerekilmektedir.

Yazar: Hüseyin Aksoy

Hüseyin Aksoy