Kalp Krizi Anında Ne Yapmalı?

Tahmini okuma süresi: 14 dakika 11 saniye

Kalp Krizi Nedir?

Kalp kasına kan akışını sağlayan koroner arterlerin tıkanması sonucu meydana gelen kalp krizi acil müdahale gerektiren bir durumdur. Tıkanıklık genellikle kolesterol plaklarının birikmesi ve damarın daralmasıyla oluşur. Kalp krizi sırasında daralan kalp kası yeterince oksijen alamaz ve bu durum damarın zarar görmesiyle sonuçlanır. Kalp krizi durumunda zamanında müdahale edilmezse, kalıcı kalp hasarı ve ölüm riski söz konusu olabilir.

Kalp Krizi Türleri Nelerdir?

Kalp krizi her zaman aynı şekilde meydana gelmez. Tıkanan damarın durumu, kriz sırasında oluşan hasarın boyutu ve hastanın genel sağlık durumu, kriz türünü belirler. Farklı türlerdeki kalp krizleri farklı belirtiler gösterebilir ve farklı tedavi yaklaşımları gerektirir. Doğru müdahale için kalp krizinin ne olduğu ve başlıca türlerini bilmek gerekir. Kalp krizi türlerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• ST Yükselmeli Miyokard Enfarktüsü (STEMI): Kalp krizinin en ağır formudur. Bu formda kalp damarlarından biri tamamen tıkanır ve bu da kan akışının durmasına neden olur. Bu tip kalp krizi acil tıbbi müdahale gerektirir.
• ST Yükselmesiz Miyokard Enfarktüsü (NSTEMI): Koroner arter tamamen tıkanmaz, ancak ciddi bir daralma meydana gelir. Bu türden bir kalp krizi durumunda kalp kası zarar görmeye başlar. Erken müdahale son derece önemlidir.
• Sessiz Kalp Krizi: Klasik belirtiler olmadan meydana gelir. Hasta genellikle kriz geçirdiğini fark etmez ve başka bir rahatsızlık nedeniyle yapılan kontrollerde teşhis konulur.
• Mikrovasküler Kalp Krizi: Büyük koroner damarlar yerine küçük damarların tıkanması nedeniyle oluşur. Daha çok kadınlarda görülen bu kalp krizi türünün teşhis edilmesi zor olabilir.

Kalp Krizinin Belirtileri Nelerdir?

Kalp krizi belirtileri her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bazı kişilerde belirtiler hafif olurken, bazılarında ise şiddetli ve aniden gelişen kalp krizi söz konusu olabilir. Belirtiler genellikle göğüs bölgesinde başlamakla birlikte, vücudun farklı bölgelerine de yayılabilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Göğüs Ağrısı: En yaygın belirtidir. Göğsün ortasında veya sol tarafında baskı, sıkışma, yanma veya ağrı hissi şeklinde kendini gösterir. Ağrı bazen kola, sırta, çeneye veya mideye yayılabilir.
• Nefes Darlığı: Kalp kasının yeterince oksijen alamadığı durumlarda solunum zorlaşabilir.
• Soğuk Terleme ve Baş Dönmesi: Kan akışının düzensizleşmesi nedeniyle hasta ani terleme ve baş dönmesi yaşayabilir.
• Mide Bulantısı ve Kusma: Bu belirtiler özellikle kadınlarda sık görülür. 
• Çarpıntı ve Anksiyete: Hasta, aniden şiddetli bir endişe ve çarpıntı hissedebilir.

Bu belirtiler ortaya çıktığında vakit kaybetmeden acil yardım çağrılmalıdır.

Kalp Krizi Nedenleri Nelerdir?

Kalp krizi genellikle damarların tıkanması sonucu oluşur. Ancak bu tıkanıklığa neden olan çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bu faktörler, kalp sağlığını doğrudan etkileyerek kriz riskini artırabilir. Kalp krizine neden olabilecek başlıca faktörler şunlardır:

• Ateroskleroz (Damar Sertliği): Kolesterol ve yağ plaklarının zaman içinde damar duvarlarında birikmesiyle oluşur.
• Hipertansiyon: Yüksek tansiyon damarların zarar görmesine ve kalbin aşırı yorulmasına neden olabilir.
• Sigara Kullanımı: Damarları daraltır ve oksijen iletimini engeller.
• Diyabet: Kan şekeri seviyelerinin yüksek olması, zaman içinde damarların sertleşmesine ve daralmasına yol açar.
• Stres: Kronik stres kalp ritmini ve kan basıncını olumsuz etkileyerek kalp krizi riskini artırır.

Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ile bu faktörlerin neden olabileceği problemler kontrol altına alınarak kalp krizi riski azaltılabilir.

Kalp Krizi Risk Faktörleri Nelerdir?

Kalp krizi riski, kişinin yaşam tarzı, genetik faktörler ve sağlık durumu gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılaşabilir. Yaygın risk faktörlerinin bir kısmına müdahale edilebilirken, bazıları ise kontrolümüz dışındadır.

Değiştirilebilen Risk Faktörleri:

• Yüksek kolesterol seviyeleri
• Sigara ve alkol kullanımı
• Obezite ve sağlıksız beslenme
• Fiziksel aktivite eksikliği
• Stres yönetiminin yetersizliği

Değiştirilemez Risk Faktörleri:

• Yaş (45 yaş üstü erkekler, 55 yaş üstü kadınlar daha büyük risk taşır)
• Ailede kalp hastalığı öyküsü
• Genetik yatkınlık

Kalp Krizi Anında Ne Yapmalı?

Kalp krizi anında yapacağınız doğru müdahaleler, kalp krizi geçiren hasta için hayati önem teşkil edebilir. İlk dakikalar oldukça kritiktir ve bilinçli bir şekilde hareket etmek gerekir. Kalp krizi belirtileri yaşayan bir kişi veya çevresindeki biri aşağıdaki adımları takip etmelidir:

• Hemen 112’yi arayın: Hastanın acilen tıbbi yardım alması gerektiğini unutmayın.
• Hastayı sakin tutun: Sakin olun ve hastanın da sakin olmasını sağlamaya çalışın. Panik yapmak durumu kötüleştirebilir. 
• Ağrı kesici veya aspirin verin: Doktor önerdiyse aspirin almak faydalı olabilir.
• Solunumu ve bilinci kontrol edin: Eğer hasta nefes almıyorsa, CPR uygulanabilir.

Hızlı müdahale, ölüm riskini önemli ölçüde azaltabilir.

Kalp Krizini Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Kalp krizini önlemek, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemekle mümkündür. Düzensiz beslenme, stres ve hareketsizlik gibi günümüzde çok yaygın faktörler nedeniyle insanlar maalesef kalp hastalıklarına daha yatkın hale gelmektedir. Ancak yaşam tarzımıza uygulayacağımız bazı değişikliklerle bu riskler büyük ölçüde azaltılabilir.

Kalp krizini önlemek için yapılması gerekenler:

• Dengeli ve sağlıklı beslenmek: Kalp sağlığınızı desteklemek için bol sebze, meyve, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet benimsemelisiniz.
• Düzenli egzersiz yapmak: Bütün bir haftaya yayarak, toplamda iki buçuk saatten az olmayacak orta şiddette fiziksel aktivite kalp damarlarınızı güçlendirerek kalp krizi riskinizi azaltacaktır.
• Sigara ve alkolden uzak durmak: Sigara damarları daraltarak kalp krizi riskini artırırken, aşırı alkol tüketimi de kalp sağlığınızı olumsuz etkileyebilir.
• Stresi yönetmek: Sürekli stres, yüksek tansiyon ve kalp hastalıkları riskini artırır. Yoga, meditasyon veya nefes egzersizleri gibi rahatlatıcı aktiviteler stresi kontrol etmeye yardımcı olabilir.
• Düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak: Kan basıncı, kolesterol ve kan şekeri seviyelerinizi takip etmeniz önemlidir. Bu sayede olası bir kalp krizini alacağınız önlemlerle engelleme şansınız artacaktır.

Kalp Krizi Geçiren Birine Nasıl Yardım Edilir?

Kalp krizi geçiren birine zamanında ve doğru müdahale etmek, hayat kurtarıcı olabilir. Böyle bir durumda bilinçli ve sakin hareket etmek büyük önem taşır.

Kalp krizi geçiren birine yardım etmek için yapılması gerekenler:

• Hemen ilk yardım servisini (112) arayın. Profesyonel tıbbi yardım olmadan hastanın yanındakilerin yapacağı müdahale yeterli olmayabilir.
• Kişiyi rahat bir pozisyona getirin. Hastayı yarı oturur pozisyona getirin ve sırtını destekleyin. Hastanın rahat olmasını sağlayın.
• Sıkı giysilerini gevşetin. Nefes almasını kolaylaştırmak için kravat, kemer, gömlek düğmesi gibi sıkı kıyafetleri açın.
• Aspirin verin (eğer alerjisi yoksa). Alerjisi olmayan hastalara aspirin vermek kanı inceltici etki yapacağı için tıkanıklığın ilerlemesini de yavaşlatabilir.
• Eğer bilinç kaybı yaşarsa, kalp masajı yapın. Nabzı ve nefesini kontrol edin. Eğer durursa, suni teneffüs ve göğüs kompresyonları uygulayın.

Genç Yaşta Kalp Krizi Neden Olur?

Genellikle ileri yaşlarda görülen kalp krizi, artık maalesef günümüzde gençler arasında da giderek yaygınlaşmaktadır. Bunun başlıca nedenleri arasında genetik yatkınlık, sağlıksız yaşam tarzı, işlenmiş gıda tüketimi, hareketsiz yaşam, sigara ve alkol kullanımı ile yoğun stres gibi faktörler sayılabilir.

Kalp Krizi Sonrası Yaşam Tarzı Değişiklikleri Neler Olmalıdır?

Kalp krizi geçiren kişiler için iyileşme süreci yalnızca tıbbi tedaviyle sınırlı değildir; aynı zamanda köklü yaşam tarzı değişiklikleri gerektirir. Kalp krizi sonrası yaşam, daha bilinçli seçimler yapmayı ve kalp sağlığını koruyacak yeni alışkanlıklar edinmeyi zorunlu kılar. Bu değişikliklerle hem hastanın hem tekrar kalp krizi geçirme riskini azaltmak hem de genel sağlık durumunu iyileştirmek mümkün olabilir.

1. Beslenme Düzeni Değişmeli

Kalp krizinden sonra beslenme alışkanlıklarını gözden geçirmek ve kalp dostu bir diyet benimsemek hayati önem taşır. Sağlıklı bir diyetin temel prensipleri şunlardır:

• Daha fazla sebze ve meyve tüketmek: Lif açısından zengin gıdalar damar sağlığını korur.
• Tam tahıllı besinler tercih etmek: Beyaz un yerine tam tahıllı ürünler tüketmek kan şekerini dengeler.
• Kırmızı eti azaltmak: Aşırı doymuş yağ içeren kırmızı et yerine balık ve bitkisel protein kaynakları tercih edilmelidir.
• Tuz ve şeker tüketimini sınırlamak: Fazla tuz tansiyonu yükseltirken, aşırı şeker tüketimi kilo alımına ve insülin direncine neden olabilir.
• Sağlıklı yağlar tüketmek: Zeytinyağı, ceviz, badem gibi sağlıklı yağlar damarların esnekliğini korur.

2. Düzenli Egzersiz Yapılmalı

Hastayı bedenen çok fazla zorlamayacak, yeterli ve düzenli olarak yapılan fiziksel aktivite, kalp sağlığını iyileştirmenin en etkili yollarından biridir. Ancak kalp krizi sonrası egzersiz programına rastgele başlamaktan ziyade, doktorunuzun önerdiği çerçevede ilerlemeniz çok daha doğru olacaktır. 

• Hafif tempolu yürüyüşler: Başlangıç olarak günde 20-30 dakikalık yürüyüşler önerilir.
• Yüzme veya bisiklet gibi düşük etkili egzersizler: Kalp üzerinde fazla yük oluşturmadan dayanıklılığı artırır.
• Aşırı yoğun egzersizlerden kaçınılmalı: Ağırlık kaldırma gibi yüksek efor gerektiren egzersizler doktorunuzun bilgisi ve izni olmadan kesinlikle yapılmamalıdır.

3. Sigara ve Alkol Bırakılmalı

Sigara içmek, damarları daraltarak ikinci bir kalp krizi riskini büyük ölçüde artırır. Alkol tüketimi ise kontrolsüz tansiyon artışına ve kalp ritim bozukluklarına yol açabilir. Bu nedenle kalp krizi geçiren bireylerin sigarayı tamamen bırakması ve alkol tüketimini minimuma indirmesi gerekir.

4. Stres Yönetimi Sağlanmalı

Stres, kalp sağlığını doğrudan etkileyen bir faktördür. İş hayatı veya günlük yaşamınızda karşılaştığınız olaylar neticesinde sürekli stres yaşıyorsanız, bu durum tansiyonunuzu yükselterek ve kalp krizi riskini artırabilir. Stresi kontrol altına almak için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:

• Meditasyon ve nefes egzersizleri yapmak
• Hobilerle meşgul olmanız
• Sosyal destek almak 
• Sevdiklerinizle zaman geçirmek
• Profesyonel destek almak (gerekirse psikolog veya terapiste başvurmak)

5. Uyku Düzeni Oluşturulmalı

Yeterli ve kaliteli uyku da kalp sağlığını korumanın bir diğer altın kuralıdır. Uyku sırasında vücudumuz kendini onarır ve kalp ritmimiz düzenlenir.

• Günde en az 7-8 saat uyumaya özen göstermeliyiz.
• Daha iyi bir sindirim ve uyku kalitesi için gece geç saatlerde ağır yemekler tüketmekten kaçınmalıyız.
• Düzenli uyku saatleri belirlemek biyoritmimizin korunmasına yardımcı olur.

6. Düzenli Doktor Kontrollerine Gitmek

Geçmişte kalp krizi geçirmiş kişilerin sağlık durumlarını daha yakından takip etmesi gerekir. Özellikle belirli aralıklarla kardiyoloji kontrollerine gidilmesi, doktorun önerdiği ilaçların aksatılmadan kullanılması oldukça önemlidir.

• Kan basıncı, kolesterol ve kan şekeri seviyeleri düzenli olarak ölçülmelidir.
• Gerekirse kardiyak rehabilitasyon programlarına katılmak, kalp sağlığını korumaya yardımcı olabilir.

Kalp krizi yaşamış kişilerin kriz sonrası hayatlarında yapacakları değişiklikler, sadece ikinci bir kalp krizini önlemek için değil, genel sağlık durumunu iyileştirmek için de önemlidir. Yeni ve daha sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemekle daha sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmek mümkündür.

Kalp Krizi Sırasında Aspirin Almak Faydalı Mıdır?

Aspirin, kalp krizi sırasında acil müdahalede kullanılabilecek ilaçlardan biridir. Kanı sulandırıcı etkisi sayesinde tıkanıklığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve kalbe giden kan akışını artırabilir. Ancak herkes için uygun olmayabilir.

Aspirin kullanımı için hastanın bu ilaca karşı bir alerjisinin veya mide kanaması riskinin olmadığından emin olunması gerekir.

Aspirin duruma göre çiğneyerek veya suyla yutularak kullanılabilir ancak, acil servis ekipleri geldiğinde hastaya aspirin verildiği mutlaka söylenmelidir.

Kalp Krizi Geçiren Biri Sigara İçmeye Devam Edebilir mi?

Bu soruya cevabımız kalın harflerle kesinlikle hayır! Sigara içmek zaten, kalp krizinin en büyük nedenlerinden biridir ve krizi geçiren birinin sigaraya devam etmesi, ikinci bir kalp krizini davet etmekten farkı yoktur.

Kalp krizi geçiren bireylerin sağlıklarını iyileştirmek için hayatlarında yapabilecekleri en önemli değişimlerden biri sigarayı tamamen bırakmaktır. Nikotin bağımlılığı ile mücadelede doktor desteği alınabilir ve sigara bırakma terapileri veya ilaçları kullanılabilir.

Kalp Krizi Geçiren Biri Oruç Tutabilir mi?

Kalp krizi geçiren birinin oruç tutup tutamayacağı, hastanın sağlık durumuna ve doktorunun önerilerine bağlıdır. Oruç tutup tutmama konusunda aşağıdaki konular göz önünde bulundurularak bir karara varılmalı ve doktorun tavsiyesi göz ardı edilmemelidir:

• Düzenli ilaç kullanımı gerektiren durumlarda, ilaçların geciktirilmesi önemli sorunlara yol açabilir.
• Uzun saatler aç ve susuz kalmak, tansiyon veya şeker değerlerinizde ani düşmelere neden olabilir.
• Özellikle sıcak havalarda oruç tutmak, vücudu susuz bırakacağı için kan akışını olumsuz yönde etkileyebilir.
• Eğer doktorunuz onay verirse, oruç tutarken mutlaka dengeli beslendiğinizden ve sahurda yeterli miktarda sıvı aldığınızdan emin olmanız gerekir.

Kalp krizi geçiren kişiler, oruç tutma kararını kesinlikle doktorlarıyla birlikte değerlendirmelidir.

Kalp Krizi Geçiren Biri Grip Aşısı Olmalı mı?

Evet, kalp krizi geçiren bireylerin grip aşısı olması önerilmektedir. Grip, vücudu zayıflatarak kalp hastaları için ekstra risk yaratabileceği için, grip aşısı geçmişte kalp krizi geçiren kişiler için mutlaka tavsiye edilir.

• Grip enfeksiyonu, kalp krizine yol açabilen iltihaplanmayı tetikleyebilir.
• Yüksek ateş ve enfeksiyon, kalp ritmini bozarak krizi tetikleyebilir.
• Grip olan kişilerde vücut daha fazla oksijene ihtiyaç duyar, bu da kalbi daha fazla zorlayabilir.

Her yıl düzenli olarak grip aşısı olarak bu ve benzeri grip kaynaklı sağlık sorunlarından ve ikinci bir kalp krizi olasılığından korunmanız mümkündür.